Kolej była nowoczesnym wynalazkiem, który zmienił Europę. W drugiej połowie XIX wieku odegrała kluczową rolę w rozwoju prawobrzeżnej Warszawy. Dzięki proekologicznej polityce Unii Europejskiej w najbliższych latach znów zyska na znaczeniu. Wystawa „Kolej na Pragę” opowiada o dworcach i liniach kolejowych, kolejarzach i pasażerach, którzy z nich korzystali, i Pradze, która rosła wokół torów.

Pierwsze pociągi jeździły z prędkością około 50 km/h. Na stacjach zatrzymywały się nawet na 15 minut, robiły też przerwy na uzupełnienie wody i węgla. W 1865 roku podróż z Warszawy do Wilna trwała 14 i pół godziny (dziś, z przesiadkami, około 9 i pół), do Petersburga – 38 godzin (dziś, z przesiadką, 22). W 1901 roku wąskotorowa Kolejka Jabłonowska jeździła po mieście z prędkością 13 km/h, a poza do 21,5 km/h. Najwolniejsza była podróż Koleją Nadwiślańską przez Wisłę. Ruch pociągów na zmianą wystawiał cierpliwość pasażerów na próbę.

Uruchomienie dalekobieżnych dróg żelaznych połączyło Warszawę ze Wschodem – Petersburgiem, Terespolem i Wilnem. Uczyniło z warszawskiej Pragi ważny węzeł kolejowy. Tańszy import i eksport towarów przyciągnął przemysł. Nowo powstałe kolejki wąskotorowe – Markowska i Jabłonowska – dowoziły nowych warszawiaków i ułatwiały dostęp do letnisk w Otwocku i Świdrze. Przewoziły też cegłę na budowę praskich domów.

Dziś transport kolejowy powraca jako ekologiczna alternatywa dla samolotów i samochodów. Najnowsze plany rozwoju miasta stawiają właśnie na rozwój transportu szynowego.

Wystawa „Kolej na Pragę” przybliża historię kolei prawobrzeżnej Warszawy od 1862 roku. Od uruchomienia tu pierwszej linii kolejowej, do 1974 roku, gdy odjechała ostatnia kolejka wąskotorowa do Marek. Opowiada o dalekobieżnych drogach żelaznych: Petersbursko-Warszawskiej, Terespolsko-Warszawskiej, Nadwiślańskiej i Obwodowej oraz podmiejskich kolejkach: Jabłonowskiej i Mareckiej.

Opowieść o dawnych dworcach, pociągach, klimacie podróży i perspektywach przyszłych pasażerów opiera się na zbiorach Muzeum Warszawy, Stacji Muzeum i Muzeum Narodowego w Warszawie.

Na wystawę składają się:

  • unikalne portrety,
  • rysunki i fotografie,
  • dokumenty,
  • skrzynie podróżne rodziny Różyckich,
  • nietypowe bilety – w tym na Kolej Konną,
  • aplikacja umożliwiająca spacer po kolejarskim Nowym Bródnie,
  • wspomnienia pasażerów
  • i nagrane opowieści kolejarzy, m.in. z okresu II wojny światowej.

Dzięki wystawie poznasz realia dawnych podróży, dowiesz się, jak ubierał się w XIX wieku kolejarz, co pakowała do kufrów elegancka dama oraz jak wyglądały dawny przedział I klasy czy poczekalnia III klasy.

Zobaczysz przedział z fin de siècle’u, modele pociągów, w tym pożyczony specjalnie na tę wystawę podświetlany model Pendolino. Usiądziesz w fotelu maszynisty i sprawdzisz, jak wygląda jazda z perspektywy lokomotywy.
Przyszłość kolei na Pradze

Ostatnia część wystawy to spojrzenie w przyszłość. Transport odpowiada za ponad 30% emisji dwutlenku węgla do atmosfery, kolejowy to zaledwie 0,4% tej emisji. Unia Europejska stawia na zrównoważoną mobilność. Dlatego, w myśl unijnych założeń, do 2050 roku Europę ma połączyć sieć kolei dużych prędkości. Siatka szybkich połączeń kolejowych ma sprawić, że ograniczymy korzystanie z samolotów i samochodów.

Na warszawskiej Pradze prawdopodobnie wzrośnie znaczenie Warszawy Wschodniej jako najważniejszego dworca przesiadkowego po tej stronie Wisły. Istniejąca linia średnicowa łącząca prawy i lewy brzeg stolicy zostanie rozbudowana.

Wystawie towarzyszy program wydarzeń – oprowadzań, warsztatów, spacerów i wycieczek.

27.04.2023 (czwartek)
Godzina rozpoczęcia: 10:00
Muzeum Warszawskiej Pragi
Ulica Targowa 50/52